Göz Kayması – Şaşılık Tedavisi

Göz kayması çoğunluklaçocukluk çağında ortaya çıkan bir durumdur ancak ileri yaşlarda da görülebilir. Nedenleri özetle şöyle sıralanabilir:

Doğumsal: Şaşılıkların bir bölümü ilk 1 yaş içerisinde ortaya çıkar buna doğumsal şaşılık adı verilir. 

Travma: Özellikle künt ve şiddetli kafa travmalarının göz kaymasına neden olduğu bilinmektedir. 

Yüksek ateş: Çocukluk çağında ateşli hastalık ve havale geçirmek şaşılık için risk faktörüdür. 

Yüksek hipermetropi: Özellikle 2-6 yaş arasında yüksek numaralı ve tedavi edilmeyen göz bozuklukları gözlerde içe kaymaya neden olabilmektedir. Bunun nedeni, sorunlu gözün objeleri netleştirmek için ekstra odaklama yapmaya çalışmasıdır. Sonuç olarak gözde kayma meydana gelir. 

Genetik: Ailede şaşılık öyküsü varsa göz kaymasına yatkınlık daha fazladır. 

Sağlık Nedenleri: Down Sendromu, SerebralPalsi, göz tembelliği,beyin tümörü veyainme gibi durumlarda göz kaymasının ortaya çıkma riski daha fazladır. 

Odaklanma Problemi: Işığa yeterince odaklanamadığı için objeleri net görememe durumu olan hipermetropluk, tedavi edilmediği takdirde göz kaymasına yol açar. 

Yetişkinlerde göz kayması çocuklardan daha sıık görülmektedir bunun nedeni, çeşitli sağlık sorunlarının yeni ortaya çıkan göz kaymaları, ya da çocuklukta var olan kaymanın tedavi edilememesi ile yetişkinlik döneminde devam etmesidir. Çocukluktan gelen göz kayması çift görme sorunu yaratmaz. Ancak sonradan gelişen göz kaymalarıözellikle aniden ortaya çıktıysa, beraberinde çift görme problemini getirir. 

İleri yaşlarda ortaya çıkan şaşılık, nörolojik bir problemle görülebildiği gibi,  yaşla birlikte gevşeyen kas dokusuna veya başka anatomik sorunlara da bağlı olabilir. Bununla birlikte mutlaka bir göz doktoruna danışılmalı, ileri tetkikler yaptırılmalıdır. Yetişkinlikte inme, beyin tümörü ya da tiroid göz hastalığına bağlı olarak göz kayması görülebilir. Bu nedenle kayma fark edildiği andan itibaren kişi yakın takibe alınmalıdır. Sorunun ana kaynağı tespit edildikten ve gerekli testlerden sonra tedavi şekline karar verilir. 

Göz kayması gözdeki kaymanın yönüne göre dörde ayrılır:

Psödoezotropya: Sıklıkla bebeklerde ve çocuklarda burun kökü yani iki göz arasındaki mesafenin daha geniş olması nedeniyle gerçek şaşılık olmadığı halde o şekilde bir algı oluşturmasıdır. 

 

Bebeklerde geçici şaşılık: Bebeklik döneminde ortaya çıkan şaşılık bebeklerde çok yaygındır ve 3.aydan itibaren kaybolur. En geç 4.ay itibarı ile ara ara olan kaymaların ortadan kaybolması gerekir. 3. aydan sonra gözlemlenen göz kaymaları yakından takip edilmelidir. 

 

Doğumsal (Konjenital)İçe veya Dışa Göz Kayması: Konjenital şaşılık 4. aydan sonra da devam eden dışarıdan bakılınca gözdeki kayma açıkça görülebilmektedir. 

 

Aralıklı Dışa Kayma (Ekzotropya): İlk ortaya çıktığında fark edilmesi güç bir kayma türüdür. Sıklıkla dalgınlık, uzağa bakış ve yorgunlukla ortaya çıkar. Aralıklı ekzotropya görülen çocuklarda zaman içinde net görmek için bazen tek gözlerini kapatma eğilimi olmaktadır. Kayma çoğunlukla gün içinde kontrol altında tutulabilir ancak uykunun geldiği ve yorulma zamanlarında özellikle aşikar duruma geçer. 

Akomodatif Ezotropya: Çocuk yaşlarda ortaya çıkan bir başka şaşılık türüdür. Daha çok 18 ay - 4 yaş arasında belirir. Yüksek hipermetropik göz bozukluğu eşlik eder. 

 

Görme Azlığına Bağlı Dışa Kayma (Duyusal Ekzotropya): Bebeklik döneminin sonrasında ortaya çıkan bir görme azlığı, bu gözde dışa kaymaya neden olur. Yetişkinlerde karşılaştığımız ve en sık cerrahiye başvurduğumuz göz kaymasının sık nedenlerinin birisi bu kayma türüdür. 

 

Altıncı Sinir Felci: Gözde ani şekilde içe kayma ve çift görmeye neden olan bu durum travma veya ileri yaşa bağlı olarak ortaya çıkabilir. 

 

Dördüncü Sinir Felci: Doğumsal olabildiği gibi yaş ile birlikte de ortaya çıkar. Gözlerden birisinde yukarı kaymaya neden olabildiği gibi, iç veya dışa kaymalara da eşlik edebilir. 

 

Duane Sendromu: Doğumsal olarak göz sinirlerinin yanlış yönlenmiş olmasından kaynaklanır. 

Göz kayması - şaşılık belirtileri arasında en belirgin olanlar aşağıdaki gibidir:

Göz doktorunun yapacağı detaylı göz muayenesi ile gözlerdeki kaymanın türü ve seviyesi teşhis edilmektedir. Bunun dışında teşhis için aşağıdakiler yapılmaktadır:

 

Göz kaymaları çoğu zaman ebeveynler tarafından fark edilemez ve rutin doktor muayenesinde ortaya çıkar. Göz kayması kendiliğinden geçmez ve mutlaka tedavi gerektirir. Bu nedenle fark edildikten sonra hemen uzman doktora gidilerek tedavi planlaması yapılmalıdır. 

Göz kayması ya da şaşılık, detaylı göz muayenesinin ardından teşhis edilir ve kaymanın türü belirlenir. Bundan sonra uygun tedavi şekliyle tedavi edilir. 

Tedavi edilmeyen durumlarda beyin, kayma olan gözden gelen hatalı görüntüleri göz ardı etmeye başlar ve bir süre sonra göz tembelliği ortaya çıkar. Bu da görme yetisinde kalıcı olarak azalmaya yol açar. Zamanla diğer gözde de tembellik ve görme kaybı belirebilir. Bu sebeplerden ötürügöz kaymasında erken teşhis ve tedavi büyük önem taşımaktadır. 

Eğer hipermetropluk ya da uzağı görme sorununa bağlı olarak ortaya çıkan bir göz kayması durumu söz konusuysa gözlük çözüm sunabilir. Bazı göz kayması türleri gözlükle tamamen düzelebilmektedir veya kontrol altında tutulabilmektedir. 

Özellikle bir gözde görme azlığı (göz tembelliği) eşlik eden ve 10 yaşının altındaki hastalarda öncelikle gözün görme yeteneğini arttırmak gerekebilir. Gözlerin koordinasyonunu sağlayacak ve odaklanmayı geliştirecek görsel aktivitelerle göz-beyin bağlantısı güçlendirilir.

Göze giren ışığı değiştiren özel lensler gözün nesneleri görmek için yaptığı dönüşü azaltır, kimi zaman da tamamen ortadan kaldırabilir. Bu da kaymanın önüne geçer. Prizmatik gözlükler özellikle kayma açısı düşük ve çift görmesi olan kişilerde faydalı olmaktadır. 

Basit ama çok etkili bir tedavi yöntemidir. Erken yaşlarda daha iyi sonuç verir. Sağlam göz günde birkaç saat kapatılır ve kayma olan gözün kaslarının daha çok çalışarak kuvvetlenmesi sağlanır. 

Botulinum toksin (botoks) enjekte edilen göz kası zayıflatılarak kayma engellenebilir. Bu işlem belli aralıklarla tekrarlanması gerekebilir. 

Göz kaymasının bazı türleri yalnızca cerrahi olarak düzeltilebilir ve birden fazla ameliyat da gerekebilir. Tüm tedavi seçenekleri denenmiş ancak kayma sorunu giderilememişse cerrahi müdahale gündeme gelmektedir. Ayrıca kaymanın seviyesi fazlaysa ve hemen müdahale gerektiriyorsa ilk tedavi seçeneği olarak da şaşılık ameliyatı planlanabilir. Bu konuda en iyi bilgi muayene sonrasında verilebilir. 

Özellikle çocuklarda göz kayması doğru zamanda tedavi edilmezse göz tembelliği ve görme kaybına yol açabileceği için erken müdahale etmek önemlidir. Göz kayması ameliyatında hedeflenen, gözlerde hizalamanın kas güçleri arasındaki bozulan dengenin tekrar sağlanmasıdır. 

Göz kayması ameliyatı genel anestezi altında yapılır ancak uyanık kalmayı tercih eden yetişkinlere lokal anestezi ve sedasyon desteğiyle de uygulanabilir. Operasyon yaklaşık olarak 1 saat sürer. Ameliyat esnasında fonksiyon dışı olan kaslar ayrılıp düzgünce konumlandırıldıktan sonra kendiliğinden eriyen dikişlerle dikilir. 

Göz bebeğine dokunulmayan ameliyatta tüm müdahale kaslaradır. Ameliyat sırasında yeniden konumlandırılan kaslar fazla kuvvetliyse zayıflatılır ya da zayıfsa kuvvetlendirilir. Kasların nasıl ayarlanacağına gözdeki kaymanın türüne göre karar veren doktorlar bu şekilde gözlerde mevcut olan hizalama bozukluğunu giderirler.

Göz kayması ameliyatından sonra iyileşme süreci yaklaşık bir haftadır ve süreç çok ağrılı geçmez. Ağrı görülmesi durumunda doktor tarafından önerilen ağrı kesiciler ve hafif soğuk kompresler yeterli olacaktır. Bu süreçte enfeksiyon riskini elimine etmek için yine doktorun önereceği antibiyotik içeren göz damlaları kullanılmaktadır. 

Belli bir süre gözlerde kanlanma görülmesi olağandır. Kanlanma bazen birkaç ay boyunca devam edebilir. Ameliyatı takip eden birkaç gün boyunca görüşün bulanık olması beklenen bir durumdur. Göz kayması ameliyatından sonra doktorun önerdiği süre boyunca gözler sudan uzak tutulmalı, denize ya da havuza girilmemeli, egzersizlerden kaçınılmalı ve eller gözlerle temas ettirilmemelidir. 

Ameliyattan sonra çocuklar iyileşme dönemini sorunsuz şekilde geçiriyorsa ve çift görme problemleri yoksa okula geri dönebilirler. Ancak takım sporları ve havuz aktivitelerine katılmaktan kaçınmalı; tozlu ve kirli ortamlardan uzak durmalıdırlar. Ameliyat sonrasında gözde iz kalıp kalmayacağı en çok merak edilen konulardan biridir. Ameliyat izi çok dikkatli bakılmadığı sürece bir göz doktoru tarafından bile seçilemez. 

Göz kayması ameliyatı çocuklara da yetişkinliklere de yapılabilmektedir. Ameliyatın ne zaman yapılması gerektiği gözdeki kaymanın ciddiyetine göre belirlenir. Bazı göz kayması türlerinde ameliyat seçeneği tek çözümdür ve erken yaşlarda yapılması önerilir. 

Gözdeki kaymaya bağlı olarak ortaya çıkan görüş kaybının artmaması ve beraberinde göz tembelliği gibi ek sağlık problemleri getirmemesi için duruma ne kadar erken müdahale edilirse o kadar iyi sonuç alınır. Göz kayması ameliyatı her yaşta uygulanabilir ancak erken yaşlarda yapıldığı takdirde kazanımı çok daha fazladır. 

Göz kayması ameliyatı ile işlevsel bozukluğu olan kaslar düzeltilerek gözlerdeki hizalama sorununun giderilmesi hedeflenir. Göz kayması ameliyatlarıyla ilgili bilinmesi gereken önemli detaylardan biri, ameliyatın görüş kusurlarını gideremeyebileceğidir. 

Çocuklarda yapılan ameliyatlardan sonra tedavi edilen göz, gözlük ve egzersiz desteğiyle diğer gözle benzer görüş keskinliğine kavuşabilir ancak bu durum her zaman beklenmez. Yetişkinlerde ise göz kayması ameliyatı yalnızca hizalamayı düzeltmektedir. Görme kaybı iyileşmez.

Ayrıca ameliyatın tekrar edilmesi gerekebilir çünkü kaslar ameliyat öncesindeki eski haline dönme eğilimindedir.Bunun önüne geçebilmek için ameliyat sonrasında gözlük kullanımına ve göz egzersizlerine devam edilmesi gerekebilir. Yine de yapılan ilk ameliyatı takip eden 6 ay içinde yeni bir ameliyat gerekebilmektedir.