Öncesi-Sonrası Fotoğraflarım Paylaşılabilir Mi ?

Öncesi-Sonrası Fotoğraflarım Paylaşılabilir Mi?

Av. Arb. Bahadırhan Tabak “Estetik Hukuku” serimizde bu hafta öncesi sonrası fotoğraf kullanımını ve hasta haklarını değerlendiriyor:

Bahadır bey, Yeniben’e  “Öncesi-Sonrası fotoğraflarım doktor tarafından paylaşılabilir mi? “ sorusu çok fazla geliyor. Değerli bilgilerinizi paylaşmanızı rica ediyoruz:

Sosyal medyanın ülkemizde son yıllardaki yaygın kullanımı, bu platformların hasta ve hekimleri bir araya getirme fonksiyonlarını da gündeme getirmektedir. Hakikaten günümüzde bakıldığında pek çok hekim sosyal medyada yaptığı işlerle ilgili bilgiler paylaşmakta ve hasta deneyimlerini takipçilerine aktarmaktadır.

Estetik plastik cerrahi uygulamalarının görsel boyutu ve insanların bu alan olan merak ve taleplerinin günden güne artış göstermesi de sosyal medyada paylaşım yapan hekim sayısının her geçen gün artmasına sebep olmaktadır.

Bu konuyu iki açıdan ele almak gerekir. İlki hekimin meslek kurallarından kaynaklı meslek birliğine ve diğer meslektaşlarına karşı tabi olduğu yükümlülükler olan ticari amaç ve reklam yasakları ile haksız rekabet yükümlülükleridir.

İşin diğer boyutu ise hekimin hastasına karşı sahip olduğu yükümlülükler olan sır saklama yükümlülüğü, hasta mahremiyeti ve kişisel sağlık verilerini koruma yükümlükleridir.

Türk Tabipler Birliği’nin 67. Büyük Kongresi’nde alınan kararlar sonucu yayınlanan kılavuzda hekimlerin elektronik ortamdaki paylaşımlarında tedavi öncesi ve/veya sonrasına ait görüntülere hiçbir şekilde yer veremeyeceği ifade edilerek ihlali halinde ilgili mevzuat doğrultusunda işlem yapılacağı açık şekilde bildirilmiştir.

Kongre’de yayınlanan kılavuzda hekimler ayrıca aşağıdaki davranışlardan men edilmişlerdir:

• Tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren (ifade, yazı, fotoğraf, video, röportaj, haber vb.) ögelere hiçbir şekilde yer verilemez.

• Hastaların sır kapsamındaki bilgileri hiçbir biçimde paylaşılamaz. Hasta mahremiyetinin korunması için her türlü önlem alınır.

• Hastaların tedavi öncesi ve/veya sonrasına ait görüntülerine ya da ifadelerine hiçbir şekilde yer verilemez. Ayrıca bu nitelikteki yayınlara link verilerek yönlendirme de yapılamaz.

• Sağlık çalışanlarının, tedavi öncesi, sırası ve sonrasında hasta ve hasta yakınları ile birlikte görüntülerine yer verilemez.

• Deontoloji kurallarına ve hasta haklarına uymayan, abartılı, insanları yanıltıcı, korku veya paniğe düşürücü, yanlış yönlendirici, gerçeğe aykırı ifadeler kullanılamaz.

• Meslektaşlar ve/veya sağlık kurum ve kuruluşları arasında rekabete yol açan, hekimliğe ve sağlık kuruluşlarına ticari bir görünüm veren, reklam niteliğinde, kendilerini, sundukları hizmeti ya da sağlık kurum ve kuruluşunu öven, ön plana çıkaran, diğer sağlık kurum ve kuruluşları ile hekimleri kötüleyen ibarelere yer verilemez.

• Hekim hakkında veya sağlık kurum ve kuruluşu ile burada görev yapan sağlık personeli hakkında, hastalara ait değerlendirmelere, görüş bildirimine, teşekkür ilanlarına yer verilemez.

• Muayenehane ve diğer sağlık kurum ve kuruluşlarının fiziki ortamı ile tıbbi cihaz veya donanımlara ilişkin ifade ve görüntüler kullanılamaz.

• İnternet ortamında hasta bizzat muayene edilmeden, yöneltilen soruların yanıtlanması suretiyle tedavi önerilerinde bulunulamaz. Bu yolla hasta, belirli bir hekim ya da sağlık kuruluşuna yönlendirilemez.

Ayrıca Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi’nin 8. maddesi ve Hekimlik Meslek Etiği Kuralları’nın 11. maddesi bu doğrultuda hekimleri haksız rekabete yol açacak ve reklam niteliği taşıyan faaliyetlerden men etmektedir.

Bu hükümlere aykırılık halinde hekimlerin Türk Tabipler Birliği Kanun’da göre tabip odaları yönetim kurulları tarafından onur kurullarına sevk edilmeleri ve disiplin soruşturması geçirme ihtimalleri bulunmaktadır. 

İşin mesleki disiplin soruşturması boyutunun yanında bir de hekimin hastaya karşı olan yükümlükleri bakımından sonuçları söz konusu olabilir.

Hekimin hastanın açık rızası olmadan söz konusu fotoğraflarını paylaşması Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 21. maddesinde düzenlenen hasta mahremiyetine ve Hekimlik Meslek Etiği Kuralları’nın 9. maddesindeki sır saklama yükümlülüğüne aykırılık teşkil edecektir.

Ayrıca kişinin sağlık verileri Kişisel Verilerin Koruması Kanunu’nun 6. maddesi ile özel nitelikli kişisel veri olarak ilan edilmiş ve Kanun’un aradığı asgari koruma standartlarının sağlanması şart koşulmuştur.

Tüm bunlara aykırılık, yani hasta rızası olmadan bu tür paylaşımların yapılmasının hekimin hukuki ve cezai sorumluluğunu doğuracağı açıktır.

Gerek bu konudaki Türk Tabipler Birliği’nin aldığı kararlar ve yayınladığı kılavuz gerekse de mevzuattaki düzenlemeler hekimleri “öncesi-sonrası” şeklindeki fotoğrafların ve benzeri diğer şekillerdeki fotoğrafların paylaşımından men etmektedir.

Ancak tüm bu düzenlemelere karşın hekimlerin yaygın şekilde bu paylaşımlarına devam etmeleri ve her geçen gün bu sayının artması söz konusu disiplin hükümlerinin ilgili merciler tarafından gereği gibi işletilmediği izlenimini oluşturmaktadır.

Hekimlerin bu düzenlemelerin gereğinin yerine getirilmemesinden ve çok yaygın şekilde diğer hekimler tarafından ihlal ediliyor olmasından aldıkları cesaretle veya olası sonuçları göze alarak söz konusu paylaşımlarına devam ettikleri gerçeği de ortada olup söz konusu yasakları yumuşatıcı düzenlemeler yapılabileceği ancak gelinecek noktada yapılan düzenlemelerin de tüm hekimleri bağlayıcı şekilde uygulanması bir çözüm olarak önerilebilir.