Boy Uzatma Ameliyatı

Günümüzde sosyal medyanın aktif olarak kullanımı, dünya trendlerindeki değişimler, görsel materyal ve teknolojinin ilerlemesi insanlarda karşılıklı etkileşimi belirgin olarak artırmış; bu da insanların daha çok beğenilme arzuları, kabul görülme isteği ve toplumdaki konum beklentilerini yükseltmiştir.

İnsanların bir birey olarak kabul edilebilmeleri arzusu zamanla görsel beklentilerini de artırmaktadır.
 
Estetik ve güzellik algısı yüzyıllar boyunca değişime uğrasa da kişinin kendini beğenme ve toplum tarafından kabul görme arzusu devam etmektedir.

Bu beklentiler cinsiyetten bağımsızdır.

Boy uzamasını sağlayan büyüme hormonu, 191 amino asitten oluşan protein yapıda bir hormondur. 

Büyüme hormonu egzersiz, sağlıklı beslenme, düzenli uyku alışkanlığı gibi etkenlerle salgılanır ve hasarlı dokunun tamiri, hücre yenilenmesi, kemik uzaması dolayısıyla boy uzaması, kas büyümesi, yağ yakımı gibi proteinlerin oluşturulması için karaciğerde işlenir. 

Boy uzatma hormonu, büyüme hormonu ile aynı hedefle formülize edilmiş ve kişinin büyüme hormonlarının yeterli şekilde üretilip depolanmadığı aşamada dışarıdan takviye amaçlı geliştirilmiş enjeksiyonlu iğne tedavisidir.  

Gelişme aşamasında ergenlik dönemi öncesi, büyüme plakları kapanmadan önce doktorunuz tarafından yapılan hormon testlerinde, büyüme hormonu eksikliğinin tespitinin ardından boy uzatma hormonu tedavisine başlanır.

Çocuk gelişiminde, hormonlar, genetik ve çevresel faktörler boyun uzaması üzerinde etkilidir. 

Düzenli uyku, sağlıklı ve yeterli beslenme, sıçrama destekli egzersizlere rağmen çocuğun beklenen fiziki gelişimi göstermemesi durumunda ilk adım endokrinoloji bölümüne başvurarak çocuğun gelişimi önünde herhangi bir hormon ya da genetik engel olup olmadığı araştırılmalı ve buna bağlı tedavi planı oluşturulmalıdır. 

Büyüme hormonu, kortizol, ergenlik hormonları (östrojen ve testosteron), tiroit hormonları gibi hormonların eksikliği ya da fazlalığı büyümeye doğrudan etki eder. 

Ayrıca diyabet, böbrek yetmezliği gibi kronik hastalıklar da çocuk gelişimi üzerinde negatif etkiye sahiptir. Yapılan tetkiklerde herhangi bir sağlık sorunu olmaksızın kişi yaşıtlarına göre belirlenmiş persentilin altında bir gelişim gösteriyor ise o zaman da genetik yatkınlık araştırılır. 

Tüm bu kontroller ilgili uzman tarafından istenilen testlerle yapılmalı ve boy uzatma yöntemleri uygun bir tedavi programı ile belirlenmelidir.

Boy uzatma ilaçları mutlaka ve mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gereken ilaçlardır. Piyasada satışa sunulan ilaçlarının hemen hepsi büyüme hormonu uyarıcı maddelerle hazırlanır. 

Bilinçsiz kullanımda erken ergenlik başta olmak üzere kişinin bilinmeyen bir hastalığının daha hızlı ilerlemesine varan büyük yan etkiler görülebilmektedir. Bu ilaçları doktorunuz tarafından reçete edilmeden asla kullanmayın. 

Özellikle büyüme çağında etkili boy uzatma yöntemlerinden birisi de egzersizlerdir. Bunlardan en etkililerinin başında zıplama egzersizleri gelir. 

Sıçrama ve zıplama egzersizleri ya da basketbol-voleybol gibi sıçrama hareketlerinin yoğun olduğu sporlar  etkilidir. Trambolin üzerinde zıplama, barfiks çekmek, barda asılı durmak, ip atlamak büyüme plaklarını genleştirerek kemiklerinizin uzamasını sağlar. 

Bu konuda en etkili sporlardan bir diğeri yüzmedir. Yüzmek vücudun birçok kasını aktive eder, omurga disklerini ayrıştırır ve birleştirir. Fırsat bulabiliyorsanız yüzün ve evde kuru yüzme adıyla bilinen egzersizleri uygulayın. 

Vücudun esnek olması, esneme hareketleri, bazı pilates ve yoga uygulamaları da yine kemiklerin arasındaki büyüme plaklarının genleşmesini ve dolayısıyla da boyun uzamasını sağlar. 

Bu ameliyatı üç ana grupta incelemek daha doğru olacaktır: Birinci grupta tek bacak, kol veya parmak kısalıklarına bağlı hastalar yer almaktadır.
  
 Bu hastalar doğuştan kısalıklar olabilecekleri gibi geçirilen kazalar, kemik enfeksiyonları, tümörler, tek taraflı uzamanın duraksaması, kemik eğriliklerine bağlı görece kısalıklar (DEFORMİTE) gibi nedenlerle karşımıza çıkabilmektedir.

İkinci grupta ise doğuştan cücelik hastalığı yer almaktadır.
 
 En sık nedeni akondrodistroplazi olup büyüme hormonu eksikliklerinde de karşımıza çıkabilmektedir.
 
 Erkek boyu 135 cm, kadın boyu 130 cm sınırlarının üzerine genellikle çıkamamaktadır.
 
 Bu hastalarda ilk müdahale 5-6 yaşlarında yapılmalıdır. 2. seans operasyonlar ortalama 10-12 yaşlarda yapılır.
 
 Bazı hastalarda 3. seans cerrahi gerekebilmektedir. Ortalama 20-25 cm uzatma mümkündür. Erişkin yaşta başvuran hastalarda da eğrilik düzeltme(deformite) ve uzatma ameliyatlarını aynı seansta yapmak mümkündür.

Üçüncü grupta ise kozmetik amaçlı boy uzatma hastaları yer almaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2010 yılı itibariyle ülkemizde ortalama boy erkeklerde 172,6 cm, kadınlarda ise 161,4 cm dir.
 
 Bu değerler altında olan, büyüme çizgileri kapanmış, doğal yollarla daha fazla uzama beklentisi bulunmayan hastalarda kozmetik boy uzatma ameliyatları yapılabilmektedir.

Boy uzatma ameliyatı “Ortopedi ve Travmatoloji” doktorları tarafından, genel anestezi altında gerçekleştirilir. Ameliyat, bacakta uzamanın sağlanacağı kemik kesilmesi ve açılan kemikler etrafına "Eksternal Fiksatör Cihazı” takılması ile yapılır.

Eksternal Fiksatör Cihazı yardımıyla kemik her gün 1 mm. açılarak, kemikte boşluk oluşması sağlanır. Açılan kemik boşluğu, kemik dokusuyla yavaşça dolarak yeni kemik oluşumu gerçekleşir. Kemik sertleşmesinin ardından Eksternal Fiksatör Cihazı küçük bir operasyonla çıkarılır.

Kişinin ihtiyacına göre bu ameliyat ameliyatları 3 ana teknikle yapılır. 

İki temel uzatma cihazı ile yapılabilmektedir. Bunlardan ilki İlizarov Eksternal Fiksatörü’dür. “Halka Yöntemi” olarak da bilinir.  Özellikle eğrilik tedavilerinde kullanılan bu yöntem günümüzde cilt sorunları, enfeksiyon riski ve aletin kaba görüntüsü nedeni ile pek tercih edilmemektedir. 

Aynı prensipte çalışan ikinci yöntemin adı Monolateral Eksternal Fiksatör yani tek taraflı uzatma cihazıdır. Bu cihaz diğer yönteme göre kibar formlu ve ergonomik yapıdadır. Cilt sorunları ve enfeksiyon riski çok daha azdır. Bu nedenle yaygın yöntemdir. Tam yük taşır. 

Kapalı yöntem olarak bilinen bu sistemde kemiğin ilik boşluğuna bir çivi yerleştirilir. Çocukluk dönemi dışında ilik, sadece omurga ve leğen kemiğinde aktif çalıştığı için bu yöntem kan üretimine zarar vermez. İki jenerasyon çivi mevcuttur. 

1. jenerasyon çiviler motorlu sistemle 2. jenerasyon çiviler ise manyetik rod sistemi ile kullanılır. Hangi tip tedavi uygulanacak olursa olsun çiviler kişiye özel üretilir. Uygulamanın temelinde özel aletler yardımı ile çivinin dışarıdan uyarılması prensibi ile boy uzamanın sağlanması vardır. 

Yöntem kapalı uygulandığı için cilt sorunları az, estetik sonuçlar mükemmele yakındır. Enfeksiyon riski yok denecek kadar azdır. Ancak yöntem  Eksternal Fiksatör yöntemi gibi tam yük taşıma garantisi vermez. Yüksek maliyetli bir yöntemdir. 

Kombine yöntemde hem kapalı çivi hem de dışarıdan uzama sağlayan fiksatör sistemi birlikte uygulanır. Bu sistemde amaç; kişinin hem çok daha erken dış aparatlardan kurtulmasını sağlamak hem de daha stabil bir sistem üzerinden kemikte kaymalar olmadan daha anatomik şekilde uzamasını sağlamaktır. 

Bu yöntem tamamı kapalı yönteme göre daha uygun maliyet sağlaması nedeni ile de belirgin avantaj sağlar. Tam yük taşıyabilmektedir. 

Uzatma yöntemlerindeki temel fark dışarıdan görülen uzatma cihazının çıkarılma süresidir.
 
 Tamamı dışarıda yöntemlerde (eksternal fiksatör ile uzatma) bu süre uzatma miktarının yaklaşık 4-5 katıdır.
 
 Kombine yöntemde ise içerideki çivinin yük taşıması nedeniyle bu süre 4-5 ay arasındadır. Tamamı kapalı yöntemlerde dışarıda cihaz bulunmamaktadır.
  

SÜRELER/ GÜN               EKSTERNAL FİKSATÖR  | KOMBİNE YÖNTEM  | KAPALI YÖNTEM

NEKAHAT(İSTİRAHAT)                          10                               10                                            10
UZAMA                                                     50                               50                                            50
BEKLEME                                             240-300                      30-45                                          0
CİHAZIN ÇIKARILMASI                      300-360                    120-150                                      60*

*Kapalı yöntemde cihazın yük taşıyamaması nedeniyle kozmetik uzatmalarda taraflar tek tek yapıldığından süre 2 katına çıkmaktadır.
 
 Sistem cilt altında olduğu için çıkarma söz konusu değildir. Belirtilen süre ikinci tarafın yapılması için gereken süre olup toplamda 120 günde uzatma tamamlanmaktadır.

Kombine yöntem 1 veya 2 gün sonra destekli veya desteksiz, 15 gün sonra ise tamamen desteksiz yürümeye başlanabilir. Hastanede kalınması gereken süre 5-7 gün arası, cihazların bacaklarda kalma süresi ise yaklaşık 4-5 ay civarıdır.
 
 Ameliyattan 6 ay sonra normal hayata dönülebilir, 1 yıl sonra ise ağır spor yapmaya başlanabilir.

Boy uzatma ameliyatı ağrılı bir ameliyat ve tedavi sürecini kapsayabilir. Kişinin ameliyat sonrası yoğun ağrıları olabilir. Ameliyat sonrası ağrılar doktorunuz tarafından önerilen ağrı kesicilerle hafifletilebilir düzeydedir.

Tedavi sürecinde ise ağrıların azaltılması ancak doktor tarafından önerilen fizik tedavi ve egzersizlerin düzenli yapılmasıyla mümkün olur. Egzersizlerle güçlendirilen kemik ve kas dokusu ağrıların azalmasına yardımcı olur.

Her ameliyat kadar bu ameliyatın da ameliyatının da bir takım riskleri vardır; Temel olarak bu ameliyatların risklerini 2 ana grupta ele alınır. Birincisi seçilen anestezi yöntemine bağlı risklerdir. İkincisi ameliyat sonrası ağrı, kanama, enfeksiyon, eklem katılığı, damar pıhtılaşması (tromboembolizm), materyal yetersizliği ve geç kaynamadır.

Bu tip ilaçların tamamı, doktor kontrolünde ve doktor önerisinde olmadığı sürece zararlı etkilere sahip ve tehlikelidir.

Alt yaş sınırı 3 yaş olarak belirlenmiştir. Boy oranı yaşıt gruplar percent değerinin altında kalan ve boy olarak yaşıtlarını yakalayamamış çocukların için 3 yaşından itibaren ameliyat planlanabilmektedir.

Üst sınırı bulunmamakla birlikte 40 yaş ve üzeri grup kemik gelişim kalitesinin zayıfladığı sürece girdiği için boy uzatma ameliyatı önerilmemektedir.

Yapılan bazı egzersiz ve tercih edilen spor dallarının boy uzatma üzerine etkisi bilinmekte. 8 yaş öncesi yüzme gibi bireysel 8 yaş sonrası basketbol, voleybol gibi takım oyunları; yürüyüş, açık havada zaman geçirmek, metabolizmayı hızlandırdığı bilinen koşu gibi aktiviteler; sıçrama, zıplama, barfiks çekmek, barda asılmak, ip atlamak gibi eklemleri esnetecek egzersizler boy uzatmak için ideal sporlardır. 

Boy uzatma egzersizlerinde omurların arasını açmaya yardımcı omurga hareketleri özellikle gelişme çağında etkili olur. Köprü kurmak, temel bacak germek, kedi esneme, kobra hareketi gibi egzersiz adımları ile gün aşırı esneme sağlanması boy uzama üzerine olumlu etki eder.